“သတင္းအမွား“ဆိုတဲ့အရာဟာ
ကၽြန္ေတာ္တို႕အေပၚမူတည္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သတင္းေတြကို ဖတ္ရွဳတဲ့အခါမွာ
ျပန္လည္သံုးသပ္ဖို႕ လိုအပ္လာတဲ့အခ်ိန္ကို ေရာက္လာပါျပီ။
Facebook ေပၚမွာ share လုပ္ေနၾကတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြဟာ မမွန္မကန္မႈေတြမ်ားေနတယ္လို႕ မီဒီယာမ်ားစြာက ေျပာၾကားျပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ facebook ဟာ သူ႕ရဲ႕ “သတင္းအမွား” သံသရာကေန ထြက္ေတာ့မယ္အစီအစဥ္ကို ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
Facebook ရဲ႕ စီအီးအို Mark Zuckerberg က စေနေန႕မွာ ကုမၸဏီဟာ
သတင္းအမွားေတြကို စီစစ္ဖို႕ ေကာင္းမြန္တဲ့စစ္ထုတ္မႈ၊ လြယ္ကူတဲ့ report
ျပဳလုပ္ႏုိင္မႈ၊ ေၾကာ္ျငာေပၚလစီအသစ္ေတြကို မိတ္ဆက္အသိေပးမႈေတြ
ျပဳလုပ္သြားမယ္ဆိုျပီးေတာ့ ပို႕စ္တစ္ခုမွာ ေရးသားခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီလိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္အျပင္ သတင္းအမွားေတြဖန္တီးျပီး သမၼတအိုဘားမားရဲ႕ အာရံုကိုဖန္းစားႏုိင္မႈဟာလည္း သင့္ကို News Feed တစ္ခုတည္းၾကည့္မေနသင့္ဘဲ အျပင္မွာပါ စံုစမ္းဖို႕ သတိေပးလုိက္သလိုပါပဲ။
သတင္းအမွားေတြကို သိေအာင္လုပ္တဲ့အျပင္ Facebook ေပၚက သတင္းေတြကိုပဲၾကည့္ျပီး ယံုေနတာမ်ိဳးကေန ရုန္းထြက္သင့္ပါျပီ။
သင့္ရဲ႕ အျမင္ကို ေျပာင္းလဲသြားေစႏုိင္တဲ့ တျခားသတင္းၾကည့္ႏုိင္တဲ့ေနရာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ :
Image: screengrab/feedly
အဲဒီ သတင္းစုေဆာင္းေပးတဲ့ application ဟာ သင့္စိတ္ၾကိဳက္သတင္းေတြကို တရား၀င္စာေစာင္၊သတင္းစာေတြကေန စုစည္းျပသေပးတဲ့ အရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ RSS reader ဟာ သံုးစြဲသူေတြကို တစ္ေနရာတည္းမွာပဲ သူတုိ႕စိတ္ၾကိဳက္ ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြကို အဆင္ေျပေျပၾကည့္ရွဳႏုိင္ဖို႕နဲ႕ အခ်ိန္နဲ႕တေျပးညီ သတင္းအသစ္ေတြကို ခံစားႏုိင္ဖို႕ ကူညီေပးပါတယ္။
စိတ္ၾကိဳက္ ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြ၊ သတင္းေတြကို စုစည္းေပးႏုိင္တဲ့အျပင္ feedly က သံုးစြဲသူေတြကို အျခားသူေတြနဲ႕ share ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေပးထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင့္ရဲ႕ အေပါင္းအသင္း၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ လူမႈကြန္ရက္ဆီက အေရးပါတဲ့သတင္းေတြကိုလည္း ျမင္ႏုိင္ပါတယ္။
Flipboard
Image: screengrab/flipboard
သူ႕ရဲ႕ ယံုၾကည္ရတဲ့ သတင္းတင္ဆက္သူေတြရဲ႕ သတင္းေတြကို ဖတ္ႏုိင္တဲ့အျပင္ သင္နဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့ သတင္းေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႕ အယ္ဒီတာေရြးခ်ယ္ေပးတဲ့ “The Daily Edition” ဆိုတာကိုလည္း ၾကည့္ရွဳဖို႕ Flipboard ကုိ သံုးႏိုင္ပါတယ္။
Image: mashable composite: screengrab/apple news
Image: mashable composite: screengrab/apple news
theSkimm ၊ The New York Times ၊ Need 2 Know ၊ The Quartz Daily Brief ၊ NextDraft နဲ႕ Politico Playbook တို႕လို Daily newsletters ေတြဟာ ေန႕တစ္ေန႕အတြက္ အေရးပါဆံုး သတင္းေတြကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ေဖာ္ျပေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သင့္စိတ္ၾကိဳက္ ရွာေဖြႏုိင္ပါေသးတယ္။
Image: screengrab/App store
AP News and Breaking News လိုမ်ိဳး Mobile apps ေတြဟာ ေဒသတြင္း၊ ႏုိင္ငံတြင္းနဲ႕ ကမာၻအႏွံ႕က ေခါင္းၾကီးပိုင္းေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကမာၻၾကီးမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲဆိုတာသိဖို႕ သင့္ရဲ႕လူမႈကြန္ရက္အေကာင့္ကို ဆြဲျပီးၾကည့္ေနစရာမလိုေတာ့ေအာင္ အခ်က္ေပးစနစ္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
တကယ္လို႕ သင္ဟာ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ႕ နီးနီးကပ္ကပ္ေနခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ကို ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြကို ေခၚသြားမယ့္ app ေတြကို download ဆြဲတာထက္ တန္ပါတယ္။
ဥပမာ သင္က nbc.com က ေဆာင္းပါးတစ္ခုခုကို ႏွိပ္လိုက္တယ္ဆိုပါစို႕။ ဒါေပမယ့္ သင့္ရဲ႕လင့္ဟာ nbc.com.co ကို ေရာက္သြားပါတယ္။ အခုလိုျဖစ္တာမ်ိဳးကို ေရွာင္ဖို႕အတြက္ကေတာ့ သင္လိုခ်င္တဲ့ သတင္းရွိတဲ့ေနရာကို တိုက္ရိုက္သြားၾကည့္တာက အေကာင္းဆံုးပါပဲ။
Image: screengrab/twitter Twitter
Facebook လိုပဲ။ Twitter ဟာ သတင္းအမွားေတြကို အလြယ္တကူမွ်ေ၀ႏုိင္တဲ့ ေနရာတစ္ခု ျဖစ္ေနပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ တခါတရံမွာ ကုိယ္ကမျမင္ႏုိင္တာလည္း ျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သင္ဟာ လူမႈကြန္ရက္ကို အခြင့္အေရးတစ္ခုေပးျပီး သတင္းေတြအတြက္ ယံုၾကည္ရတဲ့ဌာနေတြကို စစ္ထုတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိနဲ႕ ပုန္းေနတဲ့ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြကို ေမးၾကည့္လိုက္ပါ။
ပထမဆံုး သတင္းအမွားေတြကို လုပ္ၾကံတင္ေနတဲ့သူေတြကို block လိုက္တာက အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ အဲဒါကို ေအာင္ျမင္စြာလုပ္ေဆာင္ဖို႕ Twitter ရဲ႕ new “mute” feature ကို အသံုးျပဳလုိက္ပါ။ အဲဒီ feature ဟာ တခ်ိဳ႕ keywords၊ စကားစုေတြနဲ႕ စကားေျပာဆိုမႈေတြကို သင့္ရဲ႕ notifications ျမင္ကြင္းကေန ေဖ်ာက္ထားေပးမွာပါ။
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြကတည္းက Twitter ဟာ ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္တဲ့ အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္ထားတဲ့ tweets ေတြကို အသိေပးႏုိင္ျခင္း၊ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ဖန္တီးႏုိင္ျခင္း ၊ အရည္အေသြးျမင့္ filter စတာေတြကို မိတ္ဆက္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ Twitter Moments နဲ႕ Twitter Lists ေတြဟာလည္း သတင္းေတြကို စုစည္းေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Hashtags ေတြဟာလည္း တကယ္ေတာ့ ယံုၾကည္လို႕ မရပါဘူး။ အခ်ိန္နဲ႕အမွ်သတင္းေတြကို ၾကည့္ႏုိင္ဖို႕ news outlets ေတြနဲ႕ reporters၊ အစိုးရ နဲ႕ နာမည္ၾကီးေတြရဲ႕ officials ေတြကို follow လုပ္ထားမွသာ တိုက္ရုိက္သိရွိႏုိင္ျပီး အမွန္အကန္ေတြ သိရမွာပါ။
တကယ္လို႕ အခုမွ စျပီးလုပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ စိတ္၀င္စားဖို႕ေကာင္းတာေတြကို ျပထားပါတယ္။
Facebook ေပၚမွာ share လုပ္ေနၾကတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြဟာ မမွန္မကန္မႈေတြမ်ားေနတယ္လို႕ မီဒီယာမ်ားစြာက ေျပာၾကားျပီးတဲ့ေနာက္မွာေတာ့ facebook ဟာ သူ႕ရဲ႕ “သတင္းအမွား” သံသရာကေန ထြက္ေတာ့မယ္အစီအစဥ္ကို ေၾကညာခဲ့ပါတယ္။
အဲဒီလိုလုပ္ေဆာင္ခ်က္အျပင္ သတင္းအမွားေတြဖန္တီးျပီး သမၼတအိုဘားမားရဲ႕ အာရံုကိုဖန္းစားႏုိင္မႈဟာလည္း သင့္ကို News Feed တစ္ခုတည္းၾကည့္မေနသင့္ဘဲ အျပင္မွာပါ စံုစမ္းဖို႕ သတိေပးလုိက္သလိုပါပဲ။
သတင္းအမွားေတြကို သိေအာင္လုပ္တဲ့အျပင္ Facebook ေပၚက သတင္းေတြကိုပဲၾကည့္ျပီး ယံုေနတာမ်ိဳးကေန ရုန္းထြက္သင့္ပါျပီ။
သင့္ရဲ႕ အျမင္ကို ေျပာင္းလဲသြားေစႏုိင္တဲ့ တျခားသတင္းၾကည့္ႏုိင္တဲ့ေနရာေတြလည္း ရွိပါေသးတယ္။ အဲဒါေတြကေတာ့ :
feedly
အဲဒီ သတင္းစုေဆာင္းေပးတဲ့ application ဟာ သင့္စိတ္ၾကိဳက္သတင္းေတြကို တရား၀င္စာေစာင္၊သတင္းစာေတြကေန စုစည္းျပသေပးတဲ့ အရာတစ္ခုျဖစ္ပါတယ္။ RSS reader ဟာ သံုးစြဲသူေတြကို တစ္ေနရာတည္းမွာပဲ သူတုိ႕စိတ္ၾကိဳက္ ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြကို အဆင္ေျပေျပၾကည့္ရွဳႏုိင္ဖို႕နဲ႕ အခ်ိန္နဲ႕တေျပးညီ သတင္းအသစ္ေတြကို ခံစားႏုိင္ဖို႕ ကူညီေပးပါတယ္။
စိတ္ၾကိဳက္ ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြ၊ သတင္းေတြကို စုစည္းေပးႏုိင္တဲ့အျပင္ feedly က သံုးစြဲသူေတြကို အျခားသူေတြနဲ႕ share ႏိုင္တဲ့ အခြင့္အေရးေပးထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင့္ရဲ႕ အေပါင္းအသင္း၊ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ လူမႈကြန္ရက္ဆီက အေရးပါတဲ့သတင္းေတြကိုလည္း ျမင္ႏုိင္ပါတယ္။
သူ႕ရဲ႕ ယံုၾကည္ရတဲ့ သတင္းတင္ဆက္သူေတြရဲ႕ သတင္းေတြကို ဖတ္ႏုိင္တဲ့အျပင္ သင္နဲ႕သက္ဆိုင္တဲ့ သတင္းေခါင္းစဥ္ေတြနဲ႕ အယ္ဒီတာေရြးခ်ယ္ေပးတဲ့ “The Daily Edition” ဆိုတာကိုလည္း ၾကည့္ရွဳဖို႕ Flipboard ကုိ သံုးႏိုင္ပါတယ္။
Apple News
Podcasts
ေရဒီယုိကို နားေထာင္တယ္ဆိုတာက ေခတ္ကုန္ေနျပီ ဆိုေပမယ့္လည္း podcasts ေတြကေတာ့ ျဖစ္ပ်က္ေနတဲ့သတင္းေတြကို အျမန္ဆံုး ဖမ္းယူနားဆင္ႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေန႕စဥ္၊ အပတ္စဥ္ ဒါမွမဟုတ္ လစဥ္ podcasts ေတြက ကၽြမ္းက်င္သူေတြ၊ ဂ်ာနယ္လစ္ေတြနဲ႕ သိျမင္တတ္ကၽြမ္းတဲ့သူေတြဆီက သံုးသပ္ခ်က္ေတြကို သင့္ထံ ယူေဆာင္လာမွာပါ။ ေနာက္ဆံုး ကမာၻၾကီးမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲ၊ ႏုိင္ငံေရးအေျခအေနေရာ ၾကည့္ဦးမလား။ ပညာေပးေဆြးေႏြးခ်က္ေတြကလည္း ျဖစ္ေနတဲ့အေရးအရာေတြမွာ သင့္အျမင္ကို က်ယ္ျပန္႕ေစႏုိင္ပါတယ္။ အေရးပါတဲ့ တခ်ိဳ႕ကို ေထာက္ခံေပးခ်င္တာကေတာ့ :- BBC Global News Podcast
- NPR Politics Podcast
- Keepin’ it 1600
- 60 Minutes
- The Run Up
- Reveal
- Slate’s Political Gabfest
- PBS NewsHour
- Decode DC
Online newsletters
တကယ္လို႕ သင့္ရဲ႕ယံုၾကည္ရတဲ့ သတင္းဌာနေတြကို သတ္မွတ္ျပီးျပီဆိုရင္ေတာ့ newsletters ေတြကို subscribe လုပ္ထားဖို႕ မေမ့လိုက္ပါနဲ႕။theSkimm ၊ The New York Times ၊ Need 2 Know ၊ The Quartz Daily Brief ၊ NextDraft နဲ႕ Politico Playbook တို႕လို Daily newsletters ေတြဟာ ေန႕တစ္ေန႕အတြက္ အေရးပါဆံုး သတင္းေတြကို အႏွစ္ခ်ဳပ္ေဖာ္ျပေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ သင့္စိတ္ၾကိဳက္ ရွာေဖြႏုိင္ပါေသးတယ္။
Instant news alerts
AP News and Breaking News လိုမ်ိဳး Mobile apps ေတြဟာ ေဒသတြင္း၊ ႏုိင္ငံတြင္းနဲ႕ ကမာၻအႏွံ႕က ေခါင္းၾကီးပိုင္းေတြကို ေဖာ္ျပေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကမာၻၾကီးမွာ ဘာေတြျဖစ္ေနလဲဆိုတာသိဖို႕ သင့္ရဲ႕လူမႈကြန္ရက္အေကာင့္ကို ဆြဲျပီးၾကည့္ေနစရာမလိုေတာ့ေအာင္ အခ်က္ေပးစနစ္ေတြလည္း ပါ၀င္ပါတယ္။
တကယ္လို႕ သင္ဟာ သတင္းအခ်က္အလက္နဲ႕ နီးနီးကပ္ကပ္ေနခ်င္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ သင့္ကို ၀က္ဘ္ဆိုက္ေတြကို ေခၚသြားမယ့္ app ေတြကို download ဆြဲတာထက္ တန္ပါတယ္။
Reputable news sites
တကယ္ေတာ့ နာမည္ရွိတဲ့ သတင္းဆိုက္ေတြမွာ တုိက္ရုိက္ၾကည့္ရွဳတာေလာက္ ေကာင္းတဲ့နည္းလမ္း မရွိေတာ့ပါဘူး။ domain names ေတြ လွည့္စားျပီးေတာ့ သံုးစြဲသူေတြကို တပတ္ရိုက္ျပီး သတင္းအမွားေတြေပးေနတာမ်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လူမႈကြန္ရက္ေတြမွာ share ထားတဲ့ ေဆာင္းပါးေတြကို ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လည္း URLs ေတြကို သတိထားၾကည့္ဖို႕ လိုပါတယ္။ဥပမာ သင္က nbc.com က ေဆာင္းပါးတစ္ခုခုကို ႏွိပ္လိုက္တယ္ဆိုပါစို႕။ ဒါေပမယ့္ သင့္ရဲ႕လင့္ဟာ nbc.com.co ကို ေရာက္သြားပါတယ္။ အခုလိုျဖစ္တာမ်ိဳးကို ေရွာင္ဖို႕အတြက္ကေတာ့ သင္လိုခ်င္တဲ့ သတင္းရွိတဲ့ေနရာကို တိုက္ရိုက္သြားၾကည့္တာက အေကာင္းဆံုးပါပဲ။
ပထမဆံုး သတင္းအမွားေတြကို လုပ္ၾကံတင္ေနတဲ့သူေတြကို block လိုက္တာက အေကာင္းဆံုးပါပဲ။ အဲဒါကို ေအာင္ျမင္စြာလုပ္ေဆာင္ဖို႕ Twitter ရဲ႕ new “mute” feature ကို အသံုးျပဳလုိက္ပါ။ အဲဒီ feature ဟာ တခ်ိဳ႕ keywords၊ စကားစုေတြနဲ႕ စကားေျပာဆိုမႈေတြကို သင့္ရဲ႕ notifications ျမင္ကြင္းကေန ေဖ်ာက္ထားေပးမွာပါ။
လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေတြကတည္းက Twitter ဟာ ေျပာင္းလဲမႈေတြျဖစ္တဲ့ အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္ထားတဲ့ tweets ေတြကို အသိေပးႏုိင္ျခင္း၊ လံုျခံဳေရးေကာင္စီ ဖန္တီးႏုိင္ျခင္း ၊ အရည္အေသြးျမင့္ filter စတာေတြကို မိတ္ဆက္ခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။ Twitter Moments နဲ႕ Twitter Lists ေတြဟာလည္း သတင္းေတြကို စုစည္းေပးႏုိင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။
Hashtags ေတြဟာလည္း တကယ္ေတာ့ ယံုၾကည္လို႕ မရပါဘူး။ အခ်ိန္နဲ႕အမွ်သတင္းေတြကို ၾကည့္ႏုိင္ဖို႕ news outlets ေတြနဲ႕ reporters၊ အစိုးရ နဲ႕ နာမည္ၾကီးေတြရဲ႕ officials ေတြကို follow လုပ္ထားမွသာ တိုက္ရုိက္သိရွိႏုိင္ျပီး အမွန္အကန္ေတြ သိရမွာပါ။
တကယ္လို႕ အခုမွ စျပီးလုပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ စိတ္၀င္စားဖို႕ေကာင္းတာေတြကို ျပထားပါတယ္။
- Brian Stelter, CNN
- Molly Ball, The Atlantic
- Wesley Lowrey, The Washington Post
- Samantha Bee, Comedian/Canadian Sweetheart
- Joy Reid, MSNBC
- Emma Watson, Actress and UN Women Global Goodwill Ambassador
- Trevor Noah, Comedian
- Shaun King, New York Daily News
- Andrew Kaczynski, CNN
- Olivia Nuzzi, The Daily Beast
- Lin-Manuel Miranda, Actor, writer, rapper
အားလံုးပဲ သက္ဆိုင္ရာ သတင္းအမွန္ေတြကို သိႏုိင္ၾကပါေစလို႕ ဆုေတာင္းေပးလိုက္ပါတယ္။
Aung Phyo Oo (Myanmar Mobile App)
www.pyaephyo.com
