ကမၻာတစ္လႊားကလူေတြအမ်ားစုသံုးစြဲေနၾကေသာ Facebook လူမွဳကြန္ရက္
ဟာအံ့အားသင့္ဖြယ္ လုပ္ေဆာင္မွဳမ်ားစြာကိုေပးစြမ္းႏိုင္ျပီးလူေတြကို
တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ခ်ိတ္ဆက္ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိပါ တယ္။ ဒီလုိေကာင္းက်ိဳးေတြရွိေသာ္လည္းသံုးစြဲသူမ်ား ကိုဒုကၡေပးႏိုင္စြမ္းရွိေသာ ဆိုးက်ိဳးမ်ားစြာလည္းရွိေန ပါတယ္။
သံုးစြဲတဲ့အေပၚမွာမူတည္ျပီး အက်ိဳးရွိရွိသံုးစြဲႏိုင္မွာျဖစ္ေပမယ့္ ဘယ္လိုမိ်ဳးအခ်က္ေတြေၾကာင့္ သံုးစြဲသူေတြ ဒုကၡေရာက္ေစရသလဲ ဆိုတာ ေတြကုိစုစည္းေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြသိထားမယ္ဆိုရင္ မျဖစ္သင့္တာေတြျဖစ္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ Facebook ေၾကာင့္ လူမွဳေရး ျပႆနာေတြ၊လုပ္ငန္းခြင္ျပႆနာေတြ တက္ရံုမွ်မက ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ တဲ့ ျပႆနာေတြမ်ားစြာလည္းတက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အဓိကရုဏ္းေတြက Facebook ေၾကာင့္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းကုိ သာဓကေတြလည္း မနည္းမေနာပါပဲ။
ေခတ္အေျခအေနအရ Facebook ကိုလူေတြက ဆက္လက္အသံုးျပဳေနၾကဦး မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ မိမိတို႕အေနနဲ႕ Facebook ကိုတလြဲအသံုးမခ်မိႏိုင္ေစဖို႕ လုိအပ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲေကာင္းမြန္တဲ့ စနစ္ပင္ျဖစ္ေနေစကာမူ သံုးစြဲသူေတြရဲ႕ အသံုးမခ်တတ္မွဳေတြေၾကာင့္ မိမိတို႕ အတြက္အက်ိဳးမဲ့ျခင္း မ်ားစြာကိုသာယူေဆာင္လာႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကေတာ့ Facebook ကသင့္ကိုဒုကၡေပးႏိုင္မယ့္ အခ်က္ေလး ေတြျဖစ္ပါတယ္။
<(၁)အလုပ္ရွင္မ်ားရဲ႕ စစ္ေဆးမွဳ>
လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာသူတို႕ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြ၊စိတ္ခံစားမွဳ ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး Facebook ေပၚမွာ မ်ားစြာတင္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဘာျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံသူတို႕တင္လိုက္တဲ့အေၾကာင္း အရာေတြ ကသူတို႕ရဲ႕ အလုပ္ပိုင္ရွင္သူေဌးနဲ႕ အျခားေသာပတ္သက္ရာ ပတ္သက္ေၾကာင္း လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ မ်ားအတြက္ ျမင္သြားခဲ့လွ်င္ မေကာင္းသည့္မသင့္ေလ်ာ္ေသာအေၾကာင္းအရာေတြပါဝင္ေနတတ္ပါတယ္။
ယခုေနာက္ပိုင္းမွာလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကသူတို႕ အသစ္ခန္႕အပ္မယ့္ ဝန္ထမ္း အသစ္မ်ား(အထူးသျဖင့္ အေရး ၾကီးေသာရာထူးေနရာမ်ား) အတြက္ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားအားသူတို႕ရဲ႕ လူမွဳကြန္ရက္ account ေတြကို စစ္ေဆးေလ့ရွိလာၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါ သူတို႕အေနနဲ႕ အရက္ေသာက္စား ျပီး ပရမ္းပတာ အရွက္ရဖြယ္ပံုေတြတင္ထားတာ၊ ရိုင္းပ်ေသာစာမ်ား ေရးတင္ ထားတာ၊ အျခားသူမ်ားအား comment ေပး ရာတြင္ ရိုင္းပ်စြာ ေရးသားထားတာ၊အျပဳသေဘာမေဆာင္သည့္ စာသားမ်ား ေရးတင္ထား ၾကတာေတြက အလုပ္ခန္႕အပ္မည့္သူအတြက္ အထင္ေသးဖြယ္ရာ အခ်က္ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္သေဘာ အေလ်ာက္ တင္ထားႏိုင္သည္ ဆိုေသာ္လည္းယင္းကဲ့သို႕ေသာအခ်က္မ်ားကို ဂရုျပဳသင့္ျပီး မိမိတုိ႕ရဲ႕ privacy setting မွာဘယ္သူေတြကိုျမင္ေစခ်င္သလဲဆိုတာေတြကုိ ဂရုျပဳလုပ္ေဆာင္ထားသင့္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရးၾကီးတဲ့ အလုပ္ အင္တာဗ်ဴးေတြမသြားမီမွာသင့္ရဲ႕ page ကိုဂရုစိုက္ကာ ရွင္းလင္း သင့္သည္မ်ားကိုရွင္းလင္းသင့္ပါတယ္။
<(၂)ခ်စ္သူေတြအၾကားအထင္အျမင္လြဲမွဳမ်ား>
Facebook မွာကိုယ့္ရဲ႕ အဆက္ေဟာင္းေတြနဲ႕ျပန္လည္ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ဖို႕ ကအလြန္တရာ လြယ္ကူလွ ပါတယ္။ လက္ရွိသမီးရည္းစား စံုတြဲေတြ အၾကားမွာသူတုိ႕ရဲ႕ ရည္းစားေဟာင္းေတြနဲ႕ဆက္သြယ္မွဳ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိေနျခင္းကသေဘာထားကြဲလြဲမွဳေတြရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ သူတုိ႕ရဲ႕ အဆက္ေဟာင္းေတြနဲ႕ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အျခားသူမ်ားနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ အလြန္အမင္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီးရွိေနျခင္းေတြက လက္ရွိစံုတြဲမ်ား အၾကားသဝန္တိုစိတ္ေကာက္ စရာအေၾကာင္းအခ်က္ေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာအမွိဳက္က စျပႆဒ္မီးေလာင္ဆိုသလိုမ်ိဳး comment ေလးတစ္ခု၊ post ေလးတစ္ခု ကခ်စ္သူေတြအၾကားလမ္းခြဲ သြားႏိုင္ေစေလာက္တဲ့အထိ ၾကီးထြား လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Facebook မွာလူေပါင္းမ်ားစြာကို ခ်ိတ္ဆက္ စကားေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ကိုယ့္ရဲ႕ ခ်စ္သူအေပၚ သစၥာရွိစြာနဲ႕ ဆင္ဆင္ျခင္ျခင္ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ လမ္းခြဲရမယ့္ အျဖစ္ေတြကိုေရွာင္ရွားႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၃)ဂိမ္းအလြန္အကၽြံစြဲလမ္းျခင္း>
Facebook မွာမ်ားစြာေသာဂိမ္းေတြကို ကစားလို႕ရသလို အဆုိပါ ဂိမ္းေတြကလည္း Facebook ေပၚကကိုယ့္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ ကစားၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ထို႕ျပင္ အလြန္အမင္းစြဲလမ္းေစတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ Farmville လုိမ်ိဳးဂိမ္းေတြကသူတို႕ရဲ႕ လက္ရွိျပင္ပေလာက ကေနကြဲထြက္သြားတဲ့ ေနာက္ ထပ္ ဘဝတစ္ခုသဖြယ္ ျဖစ္ေနတတ္ျပီး အခ်ိန္ရွိသေရြ႕ အဆိုပါ Virtual World အတြင္းမွာပဲသူတို႕ရဲ႕ ဘဝတစ္ခု သဖြယ္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဒၚလာေငြ ရာဂဏန္းမွ သည္ ေထာင္ဂဏန္း အထိဂိမ္းထဲမွာအသံုးျပဳၾကရေလ့ရွိျခင္းကသံုးစြဲသူမ်ားရဲ႕ အခ်ိန္ေတြ၊ေငြေၾကးေတြကို အလဟႆကုန္ ဆံုးေစႏိုင္တဲ့ ဆိုးရြားေသာ အေလ့အက်င့္တစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂိမ္းကစားမွဳ ေတြကို ဂရုျပဳဆင္ျခင္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ အဖိုးတန္ အခ်ိန္နဲ႕ေငြေၾကးေတြ ကို ေခၽြတာရာေရာက္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၄)စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ား>
လူေတြက Facebook ေပၚမွာသူတို႕ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ေနၾကရတဲ့အခါ သူတို႕ ဟာမၾကာခဏဆိုသလိုပဲသူတုိ႕ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြကပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာဘဝေတြကိုပိုင္ဆိုင္ၾကတယ္၊ သူတို႕ ထက္ပိုမိုသာလြန္မွဳေတြရွိတယ္ဆိုတာလိုမ်ိဳးအေတြးေတြကသူတို႕အတြက္ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားစြာကို ယူေဆာင္လာျပီးစိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္းေတြကိုျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္။ မ်ားစြာေသာ လူေတြဟာသူတို႕ လက္ရွိဘဝအေျခအေနနဲ႕ မတူညီ တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကို Facebook မွာထုတ္ေဖာ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ထို႕ျပင္ Facebook ေပၚမွာအရွက္ရဖြယ္ရာလုိမ်ိဳးမိမိအား ေရးသားေဖာ္ျပေလ့ ရွိေသာအေၾကာင္း အရာေတြ၊ ေဒါသထြက္ဖြယ္ရာအေၾကာင္းအရာေတြက ျပင္းထန္သည့္ စိတ္ေဝဒနာမ်ားကို ခံစားရႏိုင္ေစ ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ႕ မွားယြင္းေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုခ်မွတ္ေစဖို႕ မသိမသာ တြန္းအား ေပးလွ်က္ရွိေသာအခ်က္တစ္ခုလည္းျဖစ္တယ္လုိ႕ သုေတသန မ်ားစြာက ေနေဖာ္ျပေနပါတယ္။
<(၅)မတူကြဲျပားေသာေလာက>
Facebook မွာသံုးစြဲသူေတြအေနျဖင့္ သူတို႕ဘာေတြပဲျမင္ခ်င္တယ္ ဆိုတာကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႕နဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္း တူညီေသာလူမ်ား၊ တန္ဖိုးထားမွဳတူညီေသာလူကို friends အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ ထားႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူ႕သေဘာသဘာဝအရမတူညီေသာ အေတြ႕အၾကံဳေတြ၊ အေတြး အေခၚေတြမ်ားစြာရွိေသာေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ိဳးက်ဥ္းေျမာင္းသည့္ နယ္ပယ္ထဲမွာေနထိုင္ျခင္း ကမတူကြဲျပားစြာ ရွိေနေသာ ျပင္ပေလာကၾကီးနဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေစဖို႕ ကိုအဟန္႕အတား ၿဖစ္ႏိုင္ေစမွာျဖစ္ ပါတယ္။
<(၆)က်န္းမာေရးကိုထိခိုက္ေစျခင္း>
လူေတြဟာကြန္ပ်ဴတာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လက္ကိုင္ဖုန္းေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ Facebook ကုိအျမဲတေစ သံုးစြဲေနေလ့ရွိၾကပါတယ္။ သူတုိ႕သူငယ္ခ်င္းေတြ ကတင္လိုက္တဲ့ post ေတြမ်ားစြာကိုလုိက္လံဖတ္ရွဳရင္းနဲ႕ အခ်ိန္ကုန္မွန္း မသိကုန္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာစားပြဲမွာ ၾကာျမင့္စြာထိုင္ျခင္း၊ ျငိမ္ကုပ္ျပီး စမတ္ဖုန္းကိုမ်က္လံုးနဲ႕မခြာဘဲအခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာသံုး စြဲျခင္းေတြက ႏွလံုးေရာဂါ၊ အျမင္ ပိုင္းျပႆနာနဲ႕ ေသြးခဲျခင္းေတြလိုမ်ိဳးက်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစသည့္အရာမ်ားျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါသံုးခုကေတာ့ အဓိကျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သိပ္အၾကာၾကီး မသံုးဘဲ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကိုပံုမွန္လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။
<(၇) ျပင္ပသူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးထိခိုက္ႏိုင္ျခင္း>
အခ်ိဳ႕ေသာသူေတြက Facebook မွာရွိမေနတတ္ၾကဘဲ သမားရုိးက် ေနထိုင္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူတုိ႕ကမိမိတို႕ကို message တစ္ေစာင္၊comment တစ္ခုတေလမွပို႕ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အကယ္၍ မိမိတို႕က Facebook ေပၚမွသူငယ္ခ်င္းမ်ားနဲ႕ပဲအခ်ိန္ကုန္ေနမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ အျခားေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကိုလစ္လ်ဴရွဳရာလည္းက်ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဖုန္းေခၚဆိုမွဳကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ e-mail ေပးပို႕မွဳေတြကေနပဲျဖစ္ျဖစ္ ၊ျပင္ပမွာ ေတြ႕ဆံုျခင္းနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရင္းႏွီးမွဳရွိေအာင္လုပ္ေဆာင္ျခင္းက ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရးကိုထိခိုက္ႏိုင္ေစမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ထုိ႕ျပင္ကိုယ့္ရဲ႕ မိသားစုဝင္ ေတြနဲ႕ နီးနီးေလးနဲ႕ ေဝးေနတဲ့အျဖစ္မ်ိဳးေတြမရွိရေလေအာင္ facebook ေပၚမွာပဲအခ်ိန္ကုန္ေနရတဲ့အျဖစ္ေတြကိုသတိထားမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ေကာင္းမြန္ေႏြးေထြးေသာ အသိုက္အဝန္းကိုပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၈)မူပိုင္ခြင့္အားခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း>
Facebook ေပၚမွာ free sharing ေတြအလြန္မ်ားပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သူေတြကမူပိုင္ခြင့္အရကာကြယ္ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို sharing လုပ္ျခင္းျဖင့္ တစ္ပါးသူရဲ႕ မူပိုင္ခြင့္ကိုခ်ိဳးေဖာက္ သလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။မေတာ္တဆမ်ားမူပိုင္ခြင့္အရမိမိတို႕ကိုတရားစြဲဆိုမွဳေတြလုပ္ေဆာင္လာမယ္ ဆိုရင္ မလိုလားအပ္ဘဲအမွဳအခင္းမ်ားနဲ႕ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္တာကိုဂရုျပဳ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၉)အလိမ္အညာေပၚႏိုင္ျခင္း>
Facebook မေပၚမီကေတာ့ လူေတြကအျဖဴေရာင္မုသားေတြ ေျပာဆိုရာ မွာသိပ္ကိစၥမရွိလွပါဘူး။ ဥပမာ သူမသြားခ်င္တဲ့ ခ်ိန္းဆိုမွဳတစ္ခုကို စာ လုပ္စရာကိစၥရွိလို႕ဆိုျပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကိုေျပာဆို တဲ့ေက်ာင္းသားတစ္ ေယာက္ဟာမၾကာမီမွာပဲသူ club မွာေရာက္ေနတာကိုသူနဲ႕အတူပါတဲ့ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္ကဓာတ္ပံုရိုက္ကာသူ႕ကို tag လုပ္လိုက္တဲ့အခါ ဒါကမၾကာေသးမီကသူေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ကြဲျပားေနျပီး တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ စိတ္ဝမ္းကြဲစရာလုိမ်ိဳး လူမွဳေရး ျပႆနာ ေတြၾကံဳလာႏိုင္ပါတယ္။
<(၁၀)ျခိမ္းေျခာက္ခံရႏိုင္မွဳ>
Bullying ကိစၥကလူမွဳကြန္ရက္မ်ားမွာအလြန္ဆိုးရြားေသာ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ရြယ္မ်ားမွာ အဓိက ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထရွိပါတယ္။ Message မ်ားေပးပို႕ကာစိတ္ အေႏွာင့္ အယွက္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ facebookမွာမိမိကိုအရွက္ခြဲျခင္း၊ျခိမ္းေျခာက္ အက်ပ္ကိုင္ ျခင္း မ်ားက ဆယ္ေက်ာ္သက္လူငယ္မ်ားစြာကို မိမိကိုယ္မိမိ ေသေၾကာင္း ၾကံစည္ႏိုင္ျခင္းေတြအထိ ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာလက္ရွိမွာ ျဖစ္ေပၚ ေနတဲ့ Facebook ရဲ႕ အဆိုးရြားဆံုးေသာ ျပႆနာတစ္ရပ္ လည္းျဖစ္ပါတယ္။
အထက္ပါအေၾကာင္းအရာေတြကိုသတိထားျပီးမိမိတို႕လုပ္ေဆာင္ထားသင့္တာကေတာ့ မိမိတို႕ Facebook ရဲ႕ privacy ကိုတတ္ႏိုင္သမွ် အျမင့္ဆံုး လုပ္ေဆာင္ထားျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ျငိမ္းခ်မ္း(BE-IT)
Mobile Guide Journal (Every Monday)
https://www.facebook.com/officialmobileguidejournal
သံုးစြဲတဲ့အေပၚမွာမူတည္ျပီး အက်ိဳးရွိရွိသံုးစြဲႏိုင္မွာျဖစ္ေပမယ့္ ဘယ္လိုမိ်ဳးအခ်က္ေတြေၾကာင့္ သံုးစြဲသူေတြ ဒုကၡေရာက္ေစရသလဲ ဆိုတာ ေတြကုိစုစည္းေဖာ္ျပေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ေလးေတြသိထားမယ္ဆိုရင္ မျဖစ္သင့္တာေတြျဖစ္မွာမဟုတ္ေတာ့ပါဘူး။ Facebook ေၾကာင့္ လူမွဳေရး ျပႆနာေတြ၊လုပ္ငန္းခြင္ျပႆနာေတြ တက္ရံုမွ်မက ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ပတ္သက္ တဲ့ ျပႆနာေတြမ်ားစြာလည္းတက္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ အဓိကရုဏ္းေတြက Facebook ေၾကာင့္ျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္းကုိ သာဓကေတြလည္း မနည္းမေနာပါပဲ။
ေခတ္အေျခအေနအရ Facebook ကိုလူေတြက ဆက္လက္အသံုးျပဳေနၾကဦး မွာျဖစ္တဲ့အတြက္ မိမိတို႕အေနနဲ႕ Facebook ကိုတလြဲအသံုးမခ်မိႏိုင္ေစဖို႕ လုိအပ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ပဲေကာင္းမြန္တဲ့ စနစ္ပင္ျဖစ္ေနေစကာမူ သံုးစြဲသူေတြရဲ႕ အသံုးမခ်တတ္မွဳေတြေၾကာင့္ မိမိတို႕ အတြက္အက်ိဳးမဲ့ျခင္း မ်ားစြာကိုသာယူေဆာင္လာႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ေအာက္ပါအခ်က္မ်ားကေတာ့ Facebook ကသင့္ကိုဒုကၡေပးႏိုင္မယ့္ အခ်က္ေလး ေတြျဖစ္ပါတယ္။
<(၁)အလုပ္ရွင္မ်ားရဲ႕ စစ္ေဆးမွဳ>
လူအေတာ္မ်ားမ်ားဟာသူတို႕ရဲ႕ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြ၊စိတ္ခံစားမွဳ ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး Facebook ေပၚမွာ မ်ားစြာတင္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါ ဘာျဖစ္သလဲဆိုေတာ့ တစ္ခါတစ္ရံသူတို႕တင္လိုက္တဲ့အေၾကာင္း အရာေတြ ကသူတို႕ရဲ႕ အလုပ္ပိုင္ရွင္သူေဌးနဲ႕ အျခားေသာပတ္သက္ရာ ပတ္သက္ေၾကာင္း လုပ္ငန္းပိုင္ရွင္ မ်ားအတြက္ ျမင္သြားခဲ့လွ်င္ မေကာင္းသည့္မသင့္ေလ်ာ္ေသာအေၾကာင္းအရာေတြပါဝင္ေနတတ္ပါတယ္။
ယခုေနာက္ပိုင္းမွာလုပ္ငန္းရွင္မ်ားကသူတို႕ အသစ္ခန္႕အပ္မယ့္ ဝန္ထမ္း အသစ္မ်ား(အထူးသျဖင့္ အေရး ၾကီးေသာရာထူးေနရာမ်ား) အတြက္ ေလွ်ာက္ထားသူမ်ားအားသူတို႕ရဲ႕ လူမွဳကြန္ရက္ account ေတြကို စစ္ေဆးေလ့ရွိလာၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါ သူတို႕အေနနဲ႕ အရက္ေသာက္စား ျပီး ပရမ္းပတာ အရွက္ရဖြယ္ပံုေတြတင္ထားတာ၊ ရိုင္းပ်ေသာစာမ်ား ေရးတင္ ထားတာ၊ အျခားသူမ်ားအား comment ေပး ရာတြင္ ရိုင္းပ်စြာ ေရးသားထားတာ၊အျပဳသေဘာမေဆာင္သည့္ စာသားမ်ား ေရးတင္ထား ၾကတာေတြက အလုပ္ခန္႕အပ္မည့္သူအတြက္ အထင္ေသးဖြယ္ရာ အခ်က္ ေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ကိုယ့္ရဲ႕ စိတ္သေဘာ အေလ်ာက္ တင္ထားႏိုင္သည္ ဆိုေသာ္လည္းယင္းကဲ့သို႕ေသာအခ်က္မ်ားကို ဂရုျပဳသင့္ျပီး မိမိတုိ႕ရဲ႕ privacy setting မွာဘယ္သူေတြကိုျမင္ေစခ်င္သလဲဆိုတာေတြကုိ ဂရုျပဳလုပ္ေဆာင္ထားသင့္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ အေရးၾကီးတဲ့ အလုပ္ အင္တာဗ်ဴးေတြမသြားမီမွာသင့္ရဲ႕ page ကိုဂရုစိုက္ကာ ရွင္းလင္း သင့္သည္မ်ားကိုရွင္းလင္းသင့္ပါတယ္။
<(၂)ခ်စ္သူေတြအၾကားအထင္အျမင္လြဲမွဳမ်ား>
Facebook မွာကိုယ့္ရဲ႕ အဆက္ေဟာင္းေတြနဲ႕ျပန္လည္ခ်ိတ္ဆက္ႏိုင္ဖို႕ ကအလြန္တရာ လြယ္ကူလွ ပါတယ္။ လက္ရွိသမီးရည္းစား စံုတြဲေတြ အၾကားမွာသူတုိ႕ရဲ႕ ရည္းစားေဟာင္းေတြနဲ႕ဆက္သြယ္မွဳ တစ္စံုတစ္ရာ ရွိေနျခင္းကသေဘာထားကြဲလြဲမွဳေတြရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ သူတုိ႕ရဲ႕ အဆက္ေဟာင္းေတြနဲ႕ ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အျခားသူမ်ားနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ အလြန္အမင္း ရင္းရင္းႏွီးႏွီးရွိေနျခင္းေတြက လက္ရွိစံုတြဲမ်ား အၾကားသဝန္တိုစိတ္ေကာက္ စရာအေၾကာင္းအခ်က္ေတြျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလမွာအမွိဳက္က စျပႆဒ္မီးေလာင္ဆိုသလိုမ်ိဳး comment ေလးတစ္ခု၊ post ေလးတစ္ခု ကခ်စ္သူေတြအၾကားလမ္းခြဲ သြားႏိုင္ေစေလာက္တဲ့အထိ ၾကီးထြား လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Facebook မွာလူေပါင္းမ်ားစြာကို ခ်ိတ္ဆက္ စကားေျပာႏိုင္ေပမယ့္ ကိုယ့္ရဲ႕ ခ်စ္သူအေပၚ သစၥာရွိစြာနဲ႕ ဆင္ဆင္ျခင္ျခင္ အသံုးျပဳျခင္းျဖင့္ လမ္းခြဲရမယ့္ အျဖစ္ေတြကိုေရွာင္ရွားႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၃)ဂိမ္းအလြန္အကၽြံစြဲလမ္းျခင္း>
Facebook မွာမ်ားစြာေသာဂိမ္းေတြကို ကစားလို႕ရသလို အဆုိပါ ဂိမ္းေတြကလည္း Facebook ေပၚကကိုယ့္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္ ကစားၾကရတာျဖစ္ပါတယ္။ထို႕ျပင္ အလြန္အမင္းစြဲလမ္းေစတတ္ပါတယ္။ ဥပမာအားျဖင့္ Farmville လုိမ်ိဳးဂိမ္းေတြကသူတို႕ရဲ႕ လက္ရွိျပင္ပေလာက ကေနကြဲထြက္သြားတဲ့ ေနာက္ ထပ္ ဘဝတစ္ခုသဖြယ္ ျဖစ္ေနတတ္ျပီး အခ်ိန္ရွိသေရြ႕ အဆိုပါ Virtual World အတြင္းမွာပဲသူတို႕ရဲ႕ ဘဝတစ္ခု သဖြယ္ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေဒၚလာေငြ ရာဂဏန္းမွ သည္ ေထာင္ဂဏန္း အထိဂိမ္းထဲမွာအသံုးျပဳၾကရေလ့ရွိျခင္းကသံုးစြဲသူမ်ားရဲ႕ အခ်ိန္ေတြ၊ေငြေၾကးေတြကို အလဟႆကုန္ ဆံုးေစႏိုင္တဲ့ ဆိုးရြားေသာ အေလ့အက်င့္တစ္ခုလည္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဂိမ္းကစားမွဳ ေတြကို ဂရုျပဳဆင္ျခင္ျခင္းျဖင့္ ကိုယ့္ရဲ႕ အဖိုးတန္ အခ်ိန္နဲ႕ေငြေၾကးေတြ ကို ေခၽြတာရာေရာက္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၄)စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ား>
လူေတြက Facebook ေပၚမွာသူတို႕ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ အျပန္အလွန္ ခ်ိတ္ဆက္ေနၾကရတဲ့အခါ သူတို႕ ဟာမၾကာခဏဆိုသလိုပဲသူတုိ႕ရဲ႕ သူငယ္ခ်င္းေတြကပိုမိုေကာင္းမြန္ေသာဘဝေတြကိုပိုင္ဆိုင္ၾကတယ္၊ သူတို႕ ထက္ပိုမိုသာလြန္မွဳေတြရွိတယ္ဆိုတာလိုမ်ိဳးအေတြးေတြကသူတို႕အတြက္ စိတ္ဖိစီးမွဳမ်ားစြာကို ယူေဆာင္လာျပီးစိတ္ဓာတ္က်ဆင္းျခင္းေတြကိုျဖစ္ေပၚ ေစပါတယ္။ မ်ားစြာေသာ လူေတြဟာသူတို႕ လက္ရွိဘဝအေျခအေနနဲ႕ မတူညီ တဲ့ အေျခအေနတစ္ခုကို Facebook မွာထုတ္ေဖာ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ထို႕ျပင္ Facebook ေပၚမွာအရွက္ရဖြယ္ရာလုိမ်ိဳးမိမိအား ေရးသားေဖာ္ျပေလ့ ရွိေသာအေၾကာင္း အရာေတြ၊ ေဒါသထြက္ဖြယ္ရာအေၾကာင္းအရာေတြက ျပင္းထန္သည့္ စိတ္ေဝဒနာမ်ားကို ခံစားရႏိုင္ေစ ပါတယ္။ အက်ိဳးဆက္ အေနနဲ႕ မွားယြင္းေသာဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကိုခ်မွတ္ေစဖို႕ မသိမသာ တြန္းအား ေပးလွ်က္ရွိေသာအခ်က္တစ္ခုလည္းျဖစ္တယ္လုိ႕ သုေတသန မ်ားစြာက ေနေဖာ္ျပေနပါတယ္။
<(၅)မတူကြဲျပားေသာေလာက>
Facebook မွာသံုးစြဲသူေတြအေနျဖင့္ သူတို႕ဘာေတြပဲျမင္ခ်င္တယ္ ဆိုတာကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္ပါတယ္။ သူတို႕နဲ႕ စိတ္ကူးစိတ္သန္း တူညီေသာလူမ်ား၊ တန္ဖိုးထားမွဳတူညီေသာလူကို friends အျဖစ္ေရြးခ်ယ္ ထားႏိုင္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ့ လူ႕သေဘာသဘာဝအရမတူညီေသာ အေတြ႕အၾကံဳေတြ၊ အေတြး အေခၚေတြမ်ားစြာရွိေသာေၾကာင့္ ဒီလိုမ်ိဳးက်ဥ္းေျမာင္းသည့္ နယ္ပယ္ထဲမွာေနထိုင္ျခင္း ကမတူကြဲျပားစြာ ရွိေနေသာ ျပင္ပေလာကၾကီးနဲ႕ ခ်ိတ္ဆက္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္ေစဖို႕ ကိုအဟန္႕အတား ၿဖစ္ႏိုင္ေစမွာျဖစ္ ပါတယ္။
<(၆)က်န္းမာေရးကိုထိခိုက္ေစျခင္း>
လူေတြဟာကြန္ပ်ဴတာမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ လက္ကိုင္ဖုန္းေတြမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ Facebook ကုိအျမဲတေစ သံုးစြဲေနေလ့ရွိၾကပါတယ္။ သူတုိ႕သူငယ္ခ်င္းေတြ ကတင္လိုက္တဲ့ post ေတြမ်ားစြာကိုလုိက္လံဖတ္ရွဳရင္းနဲ႕ အခ်ိန္ကုန္မွန္း မသိကုန္သြားေလ့ရွိပါတယ္။ ကြန္ပ်ဴတာစားပြဲမွာ ၾကာျမင့္စြာထိုင္ျခင္း၊ ျငိမ္ကုပ္ျပီး စမတ္ဖုန္းကိုမ်က္လံုးနဲ႕မခြာဘဲအခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာသံုး စြဲျခင္းေတြက ႏွလံုးေရာဂါ၊ အျမင္ ပိုင္းျပႆနာနဲ႕ ေသြးခဲျခင္းေတြလိုမ်ိဳးက်န္းမာေရးကို ထိခိုက္ေစသည့္အရာမ်ားျဖစ္ေပၚလာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီေရာဂါသံုးခုကေတာ့ အဓိကျဖစ္တဲ့အေၾကာင္းေတြပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သိပ္အၾကာၾကီး မသံုးဘဲ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကိုပံုမွန္လုပ္ေဆာင္သင့္ပါတယ္။
<(၇) ျပင္ပသူငယ္ခ်င္းမ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရးထိခိုက္ႏိုင္ျခင္း>
အခ်ိဳ႕ေသာသူေတြက Facebook မွာရွိမေနတတ္ၾကဘဲ သမားရုိးက် ေနထိုင္ေလ့ရွိပါတယ္။ သူတုိ႕ကမိမိတို႕ကို message တစ္ေစာင္၊comment တစ္ခုတေလမွပို႕ႏိုင္မွာမဟုတ္ပါဘူး။ အကယ္၍ မိမိတို႕က Facebook ေပၚမွသူငယ္ခ်င္းမ်ားနဲ႕ပဲအခ်ိန္ကုန္ေနမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ အျခားေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ားကိုလစ္လ်ဴရွဳရာလည္းက်ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။ ထို႕ေၾကာင့္ ဖုန္းေခၚဆိုမွဳကပဲျဖစ္ျဖစ္၊ e-mail ေပးပို႕မွဳေတြကေနပဲျဖစ္ျဖစ္ ၊ျပင္ပမွာ ေတြ႕ဆံုျခင္းနဲ႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ ရင္းႏွီးမွဳရွိေအာင္လုပ္ေဆာင္ျခင္းက ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံေရးကိုထိခိုက္ႏိုင္ေစမွာမဟုတ္ပါဘူး။ ထုိ႕ျပင္ကိုယ့္ရဲ႕ မိသားစုဝင္ ေတြနဲ႕ နီးနီးေလးနဲ႕ ေဝးေနတဲ့အျဖစ္မ်ိဳးေတြမရွိရေလေအာင္ facebook ေပၚမွာပဲအခ်ိန္ကုန္ေနရတဲ့အျဖစ္ေတြကိုသတိထားမယ္ဆိုလွ်င္ေတာ့ ေကာင္းမြန္ေႏြးေထြးေသာ အသိုက္အဝန္းကိုပိုင္ဆိုင္ႏိုင္ေစမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၈)မူပိုင္ခြင့္အားခ်ိဳးေဖာက္ျခင္း>
Facebook ေပၚမွာ free sharing ေတြအလြန္မ်ားပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ေသာ သူေတြကမူပိုင္ခြင့္အရကာကြယ္ ကန္႕သတ္ထားတဲ့ အရာေတြကို sharing လုပ္ျခင္းျဖင့္ တစ္ပါးသူရဲ႕ မူပိုင္ခြင့္ကိုခ်ိဳးေဖာက္ သလိုမ်ိဳး ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။မေတာ္တဆမ်ားမူပိုင္ခြင့္အရမိမိတို႕ကိုတရားစြဲဆိုမွဳေတြလုပ္ေဆာင္လာမယ္ ဆိုရင္ မလိုလားအပ္ဘဲအမွဳအခင္းမ်ားနဲ႕ၾကံဳေတြ႕ရႏိုင္တာကိုဂရုျပဳ ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
<(၉)အလိမ္အညာေပၚႏိုင္ျခင္း>
Facebook မေပၚမီကေတာ့ လူေတြကအျဖဴေရာင္မုသားေတြ ေျပာဆိုရာ မွာသိပ္ကိစၥမရွိလွပါဘူး။ ဥပမာ သူမသြားခ်င္တဲ့ ခ်ိန္းဆိုမွဳတစ္ခုကို စာ လုပ္စရာကိစၥရွိလို႕ဆိုျပီး သူငယ္ခ်င္းေတြကိုေျပာဆို တဲ့ေက်ာင္းသားတစ္ ေယာက္ဟာမၾကာမီမွာပဲသူ club မွာေရာက္ေနတာကိုသူနဲ႕အတူပါတဲ့ သူငယ္ခ်င္း တစ္ေယာက္ကဓာတ္ပံုရိုက္ကာသူ႕ကို tag လုပ္လိုက္တဲ့အခါ ဒါကမၾကာေသးမီကသူေျပာဆိုခဲ့တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြနဲ႕ ကြဲျပားေနျပီး တစ္ေယာက္နဲ႕တစ္ေယာက္ စိတ္ဝမ္းကြဲစရာလုိမ်ိဳး လူမွဳေရး ျပႆနာ ေတြၾကံဳလာႏိုင္ပါတယ္။
<(၁၀)ျခိမ္းေျခာက္ခံရႏိုင္မွဳ>
Bullying ကိစၥကလူမွဳကြန္ရက္မ်ားမွာအလြန္ဆိုးရြားေသာ ျပႆနာ ျဖစ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ရြယ္မ်ားမွာ အဓိက ျဖစ္ေလ့ ျဖစ္ထရွိပါတယ္။ Message မ်ားေပးပို႕ကာစိတ္ အေႏွာင့္ အယွက္ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ facebookမွာမိမိကိုအရွက္ခြဲျခင္း၊ျခိမ္းေျခာက္ အက်ပ္ကိုင္ ျခင္း မ်ားက ဆယ္ေက်ာ္သက္လူငယ္မ်ားစြာကို မိမိကိုယ္မိမိ ေသေၾကာင္း ၾကံစည္ႏိုင္ျခင္းေတြအထိ ၿဖစ္ေပၚေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒါဟာလက္ရွိမွာ ျဖစ္ေပၚ ေနတဲ့ Facebook ရဲ႕ အဆိုးရြားဆံုးေသာ ျပႆနာတစ္ရပ္ လည္းျဖစ္ပါတယ္။
အထက္ပါအေၾကာင္းအရာေတြကိုသတိထားျပီးမိမိတို႕လုပ္ေဆာင္ထားသင့္တာကေတာ့ မိမိတို႕ Facebook ရဲ႕ privacy ကိုတတ္ႏိုင္သမွ် အျမင့္ဆံုး လုပ္ေဆာင္ထားျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္ႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ျငိမ္းခ်မ္း(BE-IT)
Mobile Guide Journal (Every Monday)
https://www.facebook.com/officialmobileguidejournal
