ကြန္ပ်ဴတာသံုးစ မအူမလယ္ဘဝမွာ ဗိုင္းရပ္စ္စြဲတဲ့ ျပႆနာကို
လူအေတာ္မ်ားမ်ား ႀကံဳဖူးၾကပါလိမ့္မယ္။ ဒါေပမဲ့ ကြန္ပ်ဴတာ Hack ခံရတယ္ဆုိတဲ့
အေတြ႕အႀကံဳကေတာ့ နည္းပါလိမ့္မယ္။ အိမ္သံုးကြန္ပ်ဴတာေတြက အင္တာနက္နဲ႔
အလြယ္တကူခ်ိတ္ႏုိင္တဲ့ အေျခအေနကုိ မေန႔တစ္ေန႔ကမွ ေရာက္တာကိုး။ အခုေတာ့ျဖင့္
ကြန္ပ်ဴတာသံုးသူအေတာ္မ်ားမ်ားကလည္း Laptop ေတြ သံုးကုန္ၾကၿပီ။
အင္တာနက္ကိုလည္း အလြယ္တကူ ခ်ိတ္ကုန္ၾကၿပီ။
အြန္လုိင္းေငြေပးေခ်မႈဆုိတာႀကီးကုိလည္း စမ္းသံုးကုန္ၾကၿပီ။ ဒီေတာ့
ကြန္ပ်ဴတာထဲကို အင္တာနက္ကေန မသမာသူေတြ အလြယ္တကူ ေဖာက္ထြင္းဝင္ေရာက္ႏုိင္တဲ့
အေျခအေနေရာက္လာၿပီလုိ႔ ဆိုႏုိင္ပါတယ္။
ကြန္ပ်ဴတာဘာသာစကားနဲ႔ ေျပာရရင္ Hack ခံရတယ္ေပါ့။ Hack မခံရေအာင္ ၾကားျဖတ္ၿပီး အႀကံေလးတစ္ခု ေပးပါမယ္။ အခမဲ့ရၿပီး အလံုးစံုကာကြယ္ေပးႏုိင္တဲ့ 360 total security software ကုိ download ခ်ၿပီး သံုးၾကည့္ပါ။ သူ႕ထဲက Glasswire fire wall ကိုလည္း software install လုပ္ၿပီးရင္ download ထပ္ခ်ၿပီး ကာထားသင့္ပါတယ္။ Windows ထဲက firewall ထက္သာၿပီး inbound/outbound connection ႏွစ္မ်ဳိးလံုးကို စစ္ေဆးအသိေပးႏိုင္ပါတယ္။ နာမည္ႀကီး Hacker ေတြအဆိုအရ firewall ကာထားတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာေတြဟာ Antivirus ေလာက္ပဲရွိတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာေတြထက္ ေဖာက္ရခက္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ေကာင္းၿပီ။ ကြန္ပ်ဴတာ Hack ခံရေတာ့မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Hack ခံလိုက္ရၿပီဆိုရင္ ဘယ္လုိလကၡဏာေတြျပမွာလည္း Hack ခံရေတာ့မယ္ဆုိတဲ့ အေျခအေနဟာ အြန္လုိင္းခ်ိတ္ထားတဲ့ အဆင့္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေတြ႕ရအမ်ားဆံုးက မိတ္ေဆြရဲ႕ကြန္ပ်ဴတာဟာ ဗုိင္းရပ္စ္စြဲကပ္ေနပါၿပီ။ ေဟာဒီမွာျပထားတဲ့ tool ကုိ အခမဲ့ download ခ်ၿပီး ရွင္းလိုက္ပါ။ ဒီ link ကို ႏွိပ္ၿပီး ဆက္သြားပါဆိုတဲ့ လမ္းၫႊန္ခ်က္ေတြပါ။ မုိဘုိင္းဖုန္းနဲ႔ တက္ဘလက္ေတြက်ေတာ့ မိတ္ေဆြရဲ႕ဖုန္းဟာ OS version နိမ့္ေနပါၿပီ။ ခ်က္ျခင္း upgrade လုပ္လိုက္ပါဆုိၿပီး link ေပးတာမ်ဳိးရွိတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ဘယ္ႏွစ္ေကာင္ စြဲေနပါၿပီ။ သတ္ေပးပါ့မယ္ ဆုိတာမ်ဳိးရွိတယ္။ ကုိယ္ စိတ္လိုလက္ရ လုပ္ထားတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ ႐ုတ္တရက္ေပၚလာတဲ့ security message ေတြကုိ ေယာင္မွားၿပီး ခလုတ္မႏွိပ္လုိက္ဖုိ႔ သတိေပးခ်င္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ message ေတြက အေတာ္ဆုိးပါတယ္။ Upgrade လုပ္ဖုိ႔ activation key ေတာင္းတာမ်ဳိးရွိတယ္။ OS တစ္ခုကို တရားဝင္ဝယ္သံုးတာမ်ဳိး ဒါမွမဟုတ္ ကြန္ပ်ဴတာဝယ္ကတည္းက တရားဝင္ OS အဆင့္သင့္ ပါလာတာမ်ဳိးဆိုရင္ ဒါကို ၾကပ္ၾကပ္သတိထားပါ။ တခ်ဳိ႕ message က်ျပန္ေတာ့လည္း ကိုယ့္ကြန္ပ်ဴတာထဲဝင္ေနတဲ့ Threat ေတြကုိ အခမဲ့ ရွင္းေပးမယ္ဆုိတာေလာက္ပဲ ေျပာပါတယ္။ ဒါေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ အေၾကာင္႐ိုက္တဲ့ message ေတြ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ malware ကိုယ္တိုင္က ထုတ္ေပးတဲ့ message မ်ဳိးလည္း ကြန္ပ်ဴတာမွာ ေပၚတတ္ပါတယ္။ သတိထားၿပီးဖတ္ပါ။ Malware ကေပးတဲ့ message ဆုိရင္ေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာမွာ malware တစ္ခုခု စြဲေနပါၿပီ။
ဒါဆိုရင္ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။ ပထမဆံုးက Antivirus (တင္ထားရင္ေပါ့ဗ်ာ) သူ႕ကုိေခၚၾကည့္ပါ။ ေခၚလုိ႔ရေသးလား scan လုပ္ၾကည့္လုိ႔ ရေသးလားစစ္ေပါ့။ Malware ေပးတဲ့ message ရၿပီဆိုရင္ antivirus မကယ္ႏုိင္တာ မ်ားပါတယ္။ ေသခ်ာေပါက္ေရွာင္ရမွာက message အပါအဝင္ မသကၤာစရာမွန္သမွ်ကို ကလစ္မႏွိပ္မိဖုိ႔ပါပဲ။ ႏွိပ္ရမွာက Windows အတြက္ Ctrl+ Alt+ Del ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ OS ေတြမွာက Ctrl+ Shift + Esc ကို ႏွိပ္ရပါမယ္။ Task managerကို ေခၚတင္ဖုိ႔ပါ။ သူတက္လာရင္ running applications နဲ႔ process ေတြကို တစ္လွည့္စီေခၚၾကည့္ပါ။ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ app ဒါမွမဟုတ္ process ကိုေရြးၿပီး End task / process လုပ္ပါ။ ကုိယ္လုပ္ၿပီးတာကို save လုပ္လို႔ရရင္ လုပ္ပါ။
ဒါၿပီးရင္ computer ကုိ restart ျပန္လုပ္ရပါမယ္။ Windows ျပန္တက္ဖုိ႔ အစပ်ဳိးေနတုန္းမွာ F8 ခလုတ္ကို ေတာက္ေလွ်ာက္ႏွိပ္ထားပါ။ ၿပီးရင္ ေပၚလာတဲ့ Option ေတြထဲက Safe mode ကို ႏွိပ္ရပါမယ္။ Safe mode ထဲေရာက္ၿပီဆုိရင္ control panel ဒါမွမဟုတ္ start menu ကတစ္ဆင့္ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ malware ကို ရွာၿပီး ဖယ္ထုတ္ရပါမယ္။ Malwarebytes Anti-Malware ဆုိတာမ်ဳိးကိုတင္ၿပီးလည္း ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ Start (Windows logo) ကိုႏွိပ္ၿပီး ေပၚလာတဲ့အကြက္ထဲမွာ System restore ကုိ ႐ိုက္ထည့္ပါ။ သူ႕ၫႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္း ဆက္လုပ္ပါ။ ျမန္မာျပည္က ကြန္ပ်ဴတာဆုိင္ေတြ ေပါ့ေလ်ာ့မႈေၾကာင့္ System restore အတြက္ ေနရာခ်န္မထားတာမ်ဳိး ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။
System restore ရရင္ ဝမ္းသာပါ။ ကြန္ပ်ဴတာဝယ္ကတည္းက Control panel > system > System protection ကဝင္ၿပီး System restore အတြက္ ေနရာလြတ္သတ္မွတ္ေပးတာ၊ Restore Point ဖမ္းထားတာမ်ဳိးလုပ္ထားခဲ့ရင္ ျပႆနာပုိနည္းပါလိမ့္မယ္။ System restore ျပန္လုပ္မယ္ဆုိရင္ တစ္ခါတေလမွာ Antivirus ကုိ ယာယီ disable လုပ္ထားဖုိ႔ လုိႏိုင္ပါတယ္။ Restore ေအာင္ျမင္ရင္ ကြန္ပ်ဴတာ malware မစြဲခင္ အေျခအေနျပန္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ Restore ေအာင္ျမင္ရင္ Antivirus ေခၚတင္ပါ။ Virus denfinition update လုပ္ပါ။ ကြန္ပ်ဴတာကုိ Full scan လုပ္ပါ။
ကြန္ပ်ဴတာကုိ Hack ၿပီဆိုရင္ acoount ေတြ ဥပမာ Gmail တုိ႔ Facebook တို႔ကို Hack တာမ်ားတယ္။ Password ခိုးၿပီး account အပိုင္စီးတာ မ်ားပါတယ္။ အပိုင္စီးခံရၿပီဆိုရင္ သိသာတဲ့အခ်က္က Web mail/ social media/online store/online bank တစ္ခုခုထဲဝင္တဲ့အခါ ကုိယ္႐ိုက္ထည့္တဲ့ password မွားေနၿပီဆုိၿပီး လာေျပာတာ ဒါမွမဟုတ္ user name နဲ႔ password မကိုက္ပါဘူးလုိ႔ လာၿပီးေျပာတာမ်ဳိး ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ထိတ္ထိတ္ပ်ာပ်ာျဖစ္မသြားပါနဲ႔။ ဘဏ္က credit card ကုိ cancel လုပ္ပစ္ဖုိ႔ မစဥ္းစားခင္မွာ password ကုိ မွန္ေအာင္ တစ္ေခါက္ေလာက္ ႐ိုက္ၾကည့္ပါ။ Caps lock ပြင့္ေနသလား ၾကည့္ပါ။ Password ဆုိတာ အတိအက်တူဖုိ႔ လုိပါတယ္။
တခ်ဳိ႕အြန္လိုင္းဝန္ေဆာင္မႈေတြမွာ I've forgotten my password လိုဟာမ်ဳိးနဲ႔ ဂယ္ေပါက္ေပးထားတာမ်ဳိး ရွိတယ္။ အခ်ိန္မလြန္ေသးရင္ ဒါကုိသံုးၿပီး password ကို ခ်က္ျခင္းျပန္ေျပာင္းလုိ႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ account ခိုးတဲ့လူက password ကုိ အသစ္ေျပာင္းလိုက္ ေလ့ရွိပါတယ္။ တျခားအြန္လုိင္းဝန္ေဆာင္မႈေတြကိုလည္း တစ္ခုတည္းေသာ email တစ္ခုတည္းေသာ password သံုးထားသလား စစ္ပါ။ ဒီလိုမလုပ္သင့္ဘူးလုိ႔ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ေျပာေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီလုိပဲ လုပ္မိတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီဝန္ေဆာင္မႈေတြရွိရင္ email နဲ႔ password ကို လုိက္ေျပာင္းပါ။
အြန္လိုင္း Bank Account ထဲကို ဝင္မရတာေသခ်ာရင္ ဘဏ္ရဲ႕ Support (customer service) ကို ခ်က္ျခင္းဖုန္းဆက္ပါ။ ဘာေတြျဖစ္သြားတယ္ဆုိတာကုိ ရွင္းျပပါ။ ဘဏ္အေတာ္မ်ားမ်ားက သီးျခားလံုၿခံဳေရးေမးခြန္းေတြ၊ သီးျခား PIN နံပါတ္ေတြထားၿပီး ဖုန္းေပၚကေန customer ေတြကို ခြဲျခားသိဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ထားတာမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ဒီလုိစနစ္မ်ဳိးရွိတယ္ဆုိရင္ ကုိယ္ဘယ္သူဘယ္ဝါဆုိတာ သက္ေသျပလုိ႔ရပါတယ္။ Acoount Hack ခံရၿပီဆုိရင္ အေရးမပါဘူးလုိ႔ ကုိယ္ယူဆခဲ့တဲ့ security question ေတြက တန္ဖုိးရွိလွပါတယ္။
NetGuide Journal (Every Wednesday)
https://www.facebook.com/officialnetguidejournal
ကြန္ပ်ဴတာဘာသာစကားနဲ႔ ေျပာရရင္ Hack ခံရတယ္ေပါ့။ Hack မခံရေအာင္ ၾကားျဖတ္ၿပီး အႀကံေလးတစ္ခု ေပးပါမယ္။ အခမဲ့ရၿပီး အလံုးစံုကာကြယ္ေပးႏုိင္တဲ့ 360 total security software ကုိ download ခ်ၿပီး သံုးၾကည့္ပါ။ သူ႕ထဲက Glasswire fire wall ကိုလည္း software install လုပ္ၿပီးရင္ download ထပ္ခ်ၿပီး ကာထားသင့္ပါတယ္။ Windows ထဲက firewall ထက္သာၿပီး inbound/outbound connection ႏွစ္မ်ဳိးလံုးကို စစ္ေဆးအသိေပးႏိုင္ပါတယ္။ နာမည္ႀကီး Hacker ေတြအဆိုအရ firewall ကာထားတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာေတြဟာ Antivirus ေလာက္ပဲရွိတဲ့ ကြန္ပ်ဴတာေတြထက္ ေဖာက္ရခက္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။
ေကာင္းၿပီ။ ကြန္ပ်ဴတာ Hack ခံရေတာ့မယ္။ ဒါမွမဟုတ္ Hack ခံလိုက္ရၿပီဆိုရင္ ဘယ္လုိလကၡဏာေတြျပမွာလည္း Hack ခံရေတာ့မယ္ဆုိတဲ့ အေျခအေနဟာ အြန္လုိင္းခ်ိတ္ထားတဲ့ အဆင့္မွာျဖစ္ပါတယ္။ အေတြ႕ရအမ်ားဆံုးက မိတ္ေဆြရဲ႕ကြန္ပ်ဴတာဟာ ဗုိင္းရပ္စ္စြဲကပ္ေနပါၿပီ။ ေဟာဒီမွာျပထားတဲ့ tool ကုိ အခမဲ့ download ခ်ၿပီး ရွင္းလိုက္ပါ။ ဒီ link ကို ႏွိပ္ၿပီး ဆက္သြားပါဆိုတဲ့ လမ္းၫႊန္ခ်က္ေတြပါ။ မုိဘုိင္းဖုန္းနဲ႔ တက္ဘလက္ေတြက်ေတာ့ မိတ္ေဆြရဲ႕ဖုန္းဟာ OS version နိမ့္ေနပါၿပီ။ ခ်က္ျခင္း upgrade လုပ္လိုက္ပါဆုိၿပီး link ေပးတာမ်ဳိးရွိတယ္။ ဗိုင္းရပ္စ္ဘယ္ႏွစ္ေကာင္ စြဲေနပါၿပီ။ သတ္ေပးပါ့မယ္ ဆုိတာမ်ဳိးရွိတယ္။ ကုိယ္ စိတ္လိုလက္ရ လုပ္ထားတာမ်ဳိးမဟုတ္ဘဲ ႐ုတ္တရက္ေပၚလာတဲ့ security message ေတြကုိ ေယာင္မွားၿပီး ခလုတ္မႏွိပ္လုိက္ဖုိ႔ သတိေပးခ်င္ပါတယ္။
တခ်ဳိ႕ message ေတြက အေတာ္ဆုိးပါတယ္။ Upgrade လုပ္ဖုိ႔ activation key ေတာင္းတာမ်ဳိးရွိတယ္။ OS တစ္ခုကို တရားဝင္ဝယ္သံုးတာမ်ဳိး ဒါမွမဟုတ္ ကြန္ပ်ဴတာဝယ္ကတည္းက တရားဝင္ OS အဆင့္သင့္ ပါလာတာမ်ဳိးဆိုရင္ ဒါကို ၾကပ္ၾကပ္သတိထားပါ။ တခ်ဳိ႕ message က်ျပန္ေတာ့လည္း ကိုယ့္ကြန္ပ်ဴတာထဲဝင္ေနတဲ့ Threat ေတြကုိ အခမဲ့ ရွင္းေပးမယ္ဆုိတာေလာက္ပဲ ေျပာပါတယ္။ ဒါေတြက မ်ားေသာအားျဖင့္ အေၾကာင္႐ိုက္တဲ့ message ေတြ ျဖစ္တာမ်ားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ malware ကိုယ္တိုင္က ထုတ္ေပးတဲ့ message မ်ဳိးလည္း ကြန္ပ်ဴတာမွာ ေပၚတတ္ပါတယ္။ သတိထားၿပီးဖတ္ပါ။ Malware ကေပးတဲ့ message ဆုိရင္ေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာမွာ malware တစ္ခုခု စြဲေနပါၿပီ။
ဒါဆိုရင္ ဘာလုပ္ၾကမလဲ။ ပထမဆံုးက Antivirus (တင္ထားရင္ေပါ့ဗ်ာ) သူ႕ကုိေခၚၾကည့္ပါ။ ေခၚလုိ႔ရေသးလား scan လုပ္ၾကည့္လုိ႔ ရေသးလားစစ္ေပါ့။ Malware ေပးတဲ့ message ရၿပီဆိုရင္ antivirus မကယ္ႏုိင္တာ မ်ားပါတယ္။ ေသခ်ာေပါက္ေရွာင္ရမွာက message အပါအဝင္ မသကၤာစရာမွန္သမွ်ကို ကလစ္မႏွိပ္မိဖုိ႔ပါပဲ။ ႏွိပ္ရမွာက Windows အတြက္ Ctrl+ Alt+ Del ျဖစ္ပါတယ္။ တခ်ဳိ႕ OS ေတြမွာက Ctrl+ Shift + Esc ကို ႏွိပ္ရပါမယ္။ Task managerကို ေခၚတင္ဖုိ႔ပါ။ သူတက္လာရင္ running applications နဲ႔ process ေတြကို တစ္လွည့္စီေခၚၾကည့္ပါ။ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ app ဒါမွမဟုတ္ process ကိုေရြးၿပီး End task / process လုပ္ပါ။ ကုိယ္လုပ္ၿပီးတာကို save လုပ္လို႔ရရင္ လုပ္ပါ။
ဒါၿပီးရင္ computer ကုိ restart ျပန္လုပ္ရပါမယ္။ Windows ျပန္တက္ဖုိ႔ အစပ်ဳိးေနတုန္းမွာ F8 ခလုတ္ကို ေတာက္ေလွ်ာက္ႏွိပ္ထားပါ။ ၿပီးရင္ ေပၚလာတဲ့ Option ေတြထဲက Safe mode ကို ႏွိပ္ရပါမယ္။ Safe mode ထဲေရာက္ၿပီဆုိရင္ control panel ဒါမွမဟုတ္ start menu ကတစ္ဆင့္ ေသာင္းက်န္းေနတဲ့ malware ကို ရွာၿပီး ဖယ္ထုတ္ရပါမယ္။ Malwarebytes Anti-Malware ဆုိတာမ်ဳိးကိုတင္ၿပီးလည္း ဖယ္ထုတ္ႏုိင္ပါတယ္။ ၿပီးရင္ Start (Windows logo) ကိုႏွိပ္ၿပီး ေပၚလာတဲ့အကြက္ထဲမွာ System restore ကုိ ႐ိုက္ထည့္ပါ။ သူ႕ၫႊန္ၾကားခ်က္အတုိင္း ဆက္လုပ္ပါ။ ျမန္မာျပည္က ကြန္ပ်ဴတာဆုိင္ေတြ ေပါ့ေလ်ာ့မႈေၾကာင့္ System restore အတြက္ ေနရာခ်န္မထားတာမ်ဳိး ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။
System restore ရရင္ ဝမ္းသာပါ။ ကြန္ပ်ဴတာဝယ္ကတည္းက Control panel > system > System protection ကဝင္ၿပီး System restore အတြက္ ေနရာလြတ္သတ္မွတ္ေပးတာ၊ Restore Point ဖမ္းထားတာမ်ဳိးလုပ္ထားခဲ့ရင္ ျပႆနာပုိနည္းပါလိမ့္မယ္။ System restore ျပန္လုပ္မယ္ဆုိရင္ တစ္ခါတေလမွာ Antivirus ကုိ ယာယီ disable လုပ္ထားဖုိ႔ လုိႏိုင္ပါတယ္။ Restore ေအာင္ျမင္ရင္ ကြန္ပ်ဴတာ malware မစြဲခင္ အေျခအေနျပန္ေရာက္ႏိုင္ပါတယ္။ Restore ေအာင္ျမင္ရင္ Antivirus ေခၚတင္ပါ။ Virus denfinition update လုပ္ပါ။ ကြန္ပ်ဴတာကုိ Full scan လုပ္ပါ။
ကြန္ပ်ဴတာကုိ Hack ၿပီဆိုရင္ acoount ေတြ ဥပမာ Gmail တုိ႔ Facebook တို႔ကို Hack တာမ်ားတယ္။ Password ခိုးၿပီး account အပိုင္စီးတာ မ်ားပါတယ္။ အပိုင္စီးခံရၿပီဆိုရင္ သိသာတဲ့အခ်က္က Web mail/ social media/online store/online bank တစ္ခုခုထဲဝင္တဲ့အခါ ကုိယ္႐ိုက္ထည့္တဲ့ password မွားေနၿပီဆုိၿပီး လာေျပာတာ ဒါမွမဟုတ္ user name နဲ႔ password မကိုက္ပါဘူးလုိ႔ လာၿပီးေျပာတာမ်ဳိး ႀကံဳရႏိုင္ပါတယ္။ ထိတ္ထိတ္ပ်ာပ်ာျဖစ္မသြားပါနဲ႔။ ဘဏ္က credit card ကုိ cancel လုပ္ပစ္ဖုိ႔ မစဥ္းစားခင္မွာ password ကုိ မွန္ေအာင္ တစ္ေခါက္ေလာက္ ႐ိုက္ၾကည့္ပါ။ Caps lock ပြင့္ေနသလား ၾကည့္ပါ။ Password ဆုိတာ အတိအက်တူဖုိ႔ လုိပါတယ္။
တခ်ဳိ႕အြန္လိုင္းဝန္ေဆာင္မႈေတြမွာ I've forgotten my password လိုဟာမ်ဳိးနဲ႔ ဂယ္ေပါက္ေပးထားတာမ်ဳိး ရွိတယ္။ အခ်ိန္မလြန္ေသးရင္ ဒါကုိသံုးၿပီး password ကို ခ်က္ျခင္းျပန္ေျပာင္းလုိ႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ မ်ားေသာအားျဖင့္ account ခိုးတဲ့လူက password ကုိ အသစ္ေျပာင္းလိုက္ ေလ့ရွိပါတယ္။ တျခားအြန္လုိင္းဝန္ေဆာင္မႈေတြကိုလည္း တစ္ခုတည္းေသာ email တစ္ခုတည္းေသာ password သံုးထားသလား စစ္ပါ။ ဒီလိုမလုပ္သင့္ဘူးလုိ႔ ကြၽမ္းက်င္သူေတြက ေျပာေပမယ့္ မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီလုိပဲ လုပ္မိတတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီဝန္ေဆာင္မႈေတြရွိရင္ email နဲ႔ password ကို လုိက္ေျပာင္းပါ။
အြန္လိုင္း Bank Account ထဲကို ဝင္မရတာေသခ်ာရင္ ဘဏ္ရဲ႕ Support (customer service) ကို ခ်က္ျခင္းဖုန္းဆက္ပါ။ ဘာေတြျဖစ္သြားတယ္ဆုိတာကုိ ရွင္းျပပါ။ ဘဏ္အေတာ္မ်ားမ်ားက သီးျခားလံုၿခံဳေရးေမးခြန္းေတြ၊ သီးျခား PIN နံပါတ္ေတြထားၿပီး ဖုန္းေပၚကေန customer ေတြကို ခြဲျခားသိဖုိ႔ ေဆာင္ရြက္ထားတာမ်ဳိးရွိပါတယ္။ ဒီလုိစနစ္မ်ဳိးရွိတယ္ဆုိရင္ ကုိယ္ဘယ္သူဘယ္ဝါဆုိတာ သက္ေသျပလုိ႔ရပါတယ္။ Acoount Hack ခံရၿပီဆုိရင္ အေရးမပါဘူးလုိ႔ ကုိယ္ယူဆခဲ့တဲ့ security question ေတြက တန္ဖုိးရွိလွပါတယ္။
NetGuide Journal (Every Wednesday)
https://www.facebook.com/officialnetguidejournal
www.pyaephyo.com
