ေဆာင္းပါးရွင္ - ေနာင္စိုး (ထားဝယ္)
Windows ေပၚမွာ Linux သံုးလုိ႔ရသလား။ ရပါတယ္ Virtual box လုိ႔ေခၚတဲ့ Software တစ္ခုခံၿပီး သံုးလုိ႔ရပါတယ္။ OSX ေတြလည္း Intel Hardware ေတြ သံုးလာၿပီမုိ႔ ဆႏၵရွိရင္ Windows ေပၚမွာ OSX တင္သံုးလုိ႔လည္း ရပါတယ္။ OS ႏွစ္ခုၿပိဳင္သံုးတဲ့အတြက္ ႀကံဳရမယ့္အခက္အခဲက Hardware လုိအပ္ခ်က္ပါ။ Hard disk 500 Gb ေလာက္သံုးလာၿပီမုိ႔ space အတြက္ ျပႆနာ သိပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ processor လိုအပ္ခ်က္ရွိမယ္။ Core i3 2.0 GHz ေလာက္ အနိမ့္ဆံုးရွိမွ အလုပ္လုပ္တာအဆင္ေျပမယ္။ RAM က အနည္းဆံုး 4 Gb ရွိဖုိ႔လုိပါမယ္။
၂ဝ၁၆ ထဲမွာထြက္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာအမ်ားစုဟာ Processor ကလြဲၿပီး က်န္တဲ့ hardware လိုအပ္ခ်က္ေတြ ျပည့္မီတာမ်ားပါတယ္။ ကံေကာင္းလာတာက ေနာက္ဆံုးထြက္ Windows 10 Anniversary Update မွာ Linux ကုိအေျခခံတဲ့ Bash Shell ပါလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Linux terminal ကုိ Windows ထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ run ႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ Windows ေပၚမွာ Linux သံုးမယ္ဆုိရင္ Linux အေတြ႕အႀကံဳ အနည္းအပါးရွိဖုိ႔လိုပါတယ္။ Linux ထဲက Bash Shell နဲ႔ရင္းႏွီးထားတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိမယ္ဆုိရင္ ပိုၿပီးအဆင္ေျပပါမယ္။ Bash ရဲ႕ Command line စနစ္ကုိ အျပည့္အဝသံုးႏုိင္ပါမယ္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့အရာ ေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
Windows 10 ထဲမွာ ထည့္ေပးထားတဲ့ Bash ဟာ Graphical Software ေတြကို အျပည့္အဝ အေထာက္အပ့ံမေပးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ Xming တို႔လို X server Software တင္ၿပီး run မယ္ဆုိရင္ အဆင္ေျပႏုိင္ပါတယ္။ Xming ဟာ Bash ရဲ႕ အျပင္ဘက္ကေန အေထာက္အကူေပးပါမယ္။ X server အလုပ္လုပ္ေနၿပီဆုိရင္ app အသစ္တစ္ခုခု ဥပမာ Firefox ကုိတင္ပါ။ ၿပီးရင္ Sudo apt-get install firefox ဆုိတဲ့ Command ကို ႐ိုက္ထည့္ပါ။ ၿပီးရင္ DISPLAY = :0 firefox ကုိထပ္႐ိုက္ၿပီး Enter ေခါက္ပါ။ Firefox browser ဟာ Window အသစ္တစ္ခုနဲ႔ ေပၚလာပါမယ္။
Bash Command line နဲ႔ အရမ္းႀကီး မရင္းႏွီးဘူးဆုိရင္ Windows Command prompt သံုးဖူးတဲ့ အေတြ႕ အႀကံဳရွိဖုိ႔လိုပါတယ္။ Bash ရဲ႕ အသံုးအဝင္ဆံုး Command ေတြကို Windows Commad က ေခၚယူလုိ႔ရပါတယ္။ Default အေနနဲ႔ Windows Bash Shell app ဟာ Linux Desktop graphical application ေတြနဲ႔ တြဲၿပီးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပါဘူ
ပထမဆံုး Windows 10 ေပၚမွာ Linux တင္ၿပီး သံုးဖုိ႔အတြက္ Windows 10 Anniversary Update လုိပ တယ္။ Windows 7 နဲ႔ Windows 10 ကိုကြန္ပ်ဴတာထဲမွာ တရားဝင္ထည့္ဝယ္တဲ့သူေတြက Windows 10 Anniversary Update ကုိ ခ်က္ျခင္း download ခ်ဖုိ႔ အခြင့္အေရးရပါမယ္။ တရားမဝင္သံုးသူေတြက Anniversary Update ဆုိင္ေပၚေရာက္တဲ့အထိ ေစာင့္ရပါလိမ့္မယ္။ Windows 10 Anniversary update (build 14316 ကေန ေနာက္ပိုင္း) ကုိ တရားဝင္ယူခြင့္ရေပမယ့္ မရွိေသးတဲ့လူေတြက start menu မွာ Windows update ကုိ႐ိုက္ထည့္ရပါမယ္။ ၿပီးရင္ chek for updates ကို ေရြးရပါမယ္။ ၿပီးရင္ learn more မွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါမယ္။ သူက Looking for more information aboult lastet updates ေခါင္းစဥ္ေအာက္ မွာရွိပါတယ္။ ၿပီးရင္ Get the Anniversary update now ကုိ ႐ိုက္ရပါမယ္။ လက္ရွိအေနအထားအရ ပင္လယ္ေကြ႕သား မုိဘုိင္းအင္တာနက္နဲ႔ခ်ိတ္ၿ
Anniversary Update install လုပ္ၿပီးၿပီဆုိရင္ start menu ထဲမွာ setting ကုိ ႐ိုက္ထည့္ပါမယ္။ ၿပီးရင္ app ကို ဖြင့္ပါမယ္။ အဲဒီေနရာကေနၿပီး update and security ေနရာမွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါမယ္။ ၿပီးရင္ for developers ကုိ ကလစ္ဆက္ၿပီး ႏွိပ္ပါမယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ Developer mode ကုိ ေရြးပါမယ္။ pop-up box တက္လာရင္ yes ကုိ ႏွိပ္ပါမယ္။ ဒီလိုႏွိပ္လုိက္ရင္ developer mode packae ကုိ install လုပ္ၿပီး activate လုပ္ေပးပါမယ္။ ဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ control panel ကုိ ဖြင့္ပါ။ Programs ကတစ္ဆင့္ Turn Windows fearture on and off ကုိ သြားပါ။ Windows sub system for linux (Beta) ေဘးက ေလးေထာင့္ကြက္ထဲမွာ အမွန္ျခစ္ေပၚေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ၿပီးရင္ OK မွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါ။ Windows ကုိ Restart လုပ္ေပးဖုိ႔ Pop-up box ေပၚလာရင္ Restart now ကုိ ေရြးေပးပါ။
ကြန္ပ်ဴတာ တစ္ေက်ာ့ျပန္ပြင့္လာၿပီဆုိရ
Start menu မွာ Bash လုိ႔ ႐ိုက္ထည့္ပါ။ ၿပီးရင္ Bash on ubuntu on windows ကုိ ေရြးပါ။ Bash Shell ဟာ ubuntu ထဲမွာ အလုပ္လုပ္သလိုပဲ Windows ထဲမွာအလုပ္လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ admin အခြင့္အေရးရထားၿပီျဖစ္လို႔ Command line ေတြ ႐ိုက္ထည့္တဲ့အခါ ေရွ႕မွာ sudo(super user) ကို ႐ိုက္ထည့္ေပးစရာ မလုိပါဘူး။ cd (change directory) အပါအဝင္ သံုးေနက် Linux bash command ေတြသံုးႏိုင္ပါၿပီ။ LS (list ) mv (more) နဲ႔ cp (copy) ဆုိတဲ့ command ေတြကိုလည္း သံုးႏိုင္ပါမယ္။ Windows file system ဆီသြားခ်င္ရင္ cd/mnt/c လို႔႐ိုက္ၿပီး enter ေခါက္ပါ။ Bash မွာ စာလံုး အႀကီးအေသးေရြးတဲ့ (Case-sensitive) ျဖစ္တယ္ဆုိတာ သတိထားရပါမယ္။ စာလံုးေတြကို တိတိက်က် ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။
ၿပီးရင္ Ls ႐ိုက္ထည့္ၿပီး Enter ေခါက္ပါ။ Bash က directory content ေတြကို ျပေပးပါမယ္။ ကိုယ္သြားခ်င္တဲ့ sulo-directory ကုိ တိတိက်က် သိမယ္ဆုိရင္
(ဥပမာ users) cd users လုိ႔႐ိုက္ထည့္ၿပီး enter ေခါက္ရပါမယ္။ Directory ေျပာင္းခ်င္တဲ့အခါတိုင္း cd ကုိ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။ Directory အသစ္ ဖန္တီးမယ္ဆုိရင္ mkdir ကုိ သံုးရပါမယ္။ rm ကေတာ့ mkdir သံုးၿပီး ဖန္တီးတဲ့ဖုိင္ေတြကို ဖ်က္ဖုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ text editor ကုိသံုးမယ္ဆုိရင္ vi ဒါမွမဟုတ္ nano ကုိ႐ိုက္ထည့္ၿပီး enter ေခါက္ပါ။ history ကေတာ့ လတ္တေလာ သံုးခဲ့တဲ့ Bash commands ေတြရဲ႕ history ကို ျပေပးပါမယ္။ wget က web server ထဲက content ေတြ retrieve လုပ္ရာမွာ အစြမ္းထက္တဲ့ tool ျဖစ္ပါတယ္။ wget အေၾကာင္းသိခ်င္ရင္ wget - help လုိ႔ ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။ ဒါဆုိရင္ သံုးလို႔ရတဲ့ command အျပည့္အစံုစာရင္းကို Bash က ျပေပးပါမယ္။
NetGuide Journal (Every Wednesday)
https://www.facebook.com/
Windows ေပၚမွာ Linux သံုးလုိ႔ရသလား။ ရပါတယ္ Virtual box လုိ႔ေခၚတဲ့ Software တစ္ခုခံၿပီး သံုးလုိ႔ရပါတယ္။ OSX ေတြလည္း Intel Hardware ေတြ သံုးလာၿပီမုိ႔ ဆႏၵရွိရင္ Windows ေပၚမွာ OSX တင္သံုးလုိ႔လည္း ရပါတယ္။ OS ႏွစ္ခုၿပိဳင္သံုးတဲ့အတြက္ ႀကံဳရမယ့္အခက္အခဲက Hardware လုိအပ္ခ်က္ပါ။ Hard disk 500 Gb ေလာက္သံုးလာၿပီမုိ႔ space အတြက္ ျပႆနာ သိပ္မရွိေတာ့ပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ processor လိုအပ္ခ်က္ရွိမယ္။ Core i3 2.0 GHz ေလာက္ အနိမ့္ဆံုးရွိမွ အလုပ္လုပ္တာအဆင္ေျပမယ္။ RAM က အနည္းဆံုး 4 Gb ရွိဖုိ႔လုိပါမယ္။
၂ဝ၁၆ ထဲမွာထြက္တဲ့ ကြန္ပ်ဴတာအမ်ားစုဟာ Processor ကလြဲၿပီး က်န္တဲ့ hardware လိုအပ္ခ်က္ေတြ ျပည့္မီတာမ်ားပါတယ္။ ကံေကာင္းလာတာက ေနာက္ဆံုးထြက္ Windows 10 Anniversary Update မွာ Linux ကုိအေျခခံတဲ့ Bash Shell ပါလာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Linux terminal ကုိ Windows ထဲမွာ တိုက္႐ိုက္ run ႏုိင္ပါတယ္။ တစ္ခုေတာ့ရွိတယ္။ Windows ေပၚမွာ Linux သံုးမယ္ဆုိရင္ Linux အေတြ႕အႀကံဳ အနည္းအပါးရွိဖုိ႔လိုပါတယ္။ Linux ထဲက Bash Shell နဲ႔ရင္းႏွီးထားတဲ့ အေတြ႕အႀကံဳရွိမယ္ဆုိရင္ ပိုၿပီးအဆင္ေျပပါမယ္။ Bash ရဲ႕ Command line စနစ္ကုိ အျပည့္အဝသံုးႏုိင္ပါမယ္။ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့အရာ ေတြကို ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ထိထိေရာက္ေရာက္ လုပ္ႏိုင္ပါလိမ့္မယ္။
Windows 10 ထဲမွာ ထည့္ေပးထားတဲ့ Bash ဟာ Graphical Software ေတြကို အျပည့္အဝ အေထာက္အပ့ံမေပးပါဘူး။ ဒါေပမဲ့ Xming တို႔လို X server Software တင္ၿပီး run မယ္ဆုိရင္ အဆင္ေျပႏုိင္ပါတယ္။ Xming ဟာ Bash ရဲ႕ အျပင္ဘက္ကေန အေထာက္အကူေပးပါမယ္။ X server အလုပ္လုပ္ေနၿပီဆုိရင္ app အသစ္တစ္ခုခု ဥပမာ Firefox ကုိတင္ပါ။ ၿပီးရင္ Sudo apt-get install firefox ဆုိတဲ့ Command ကို ႐ိုက္ထည့္ပါ။ ၿပီးရင္ DISPLAY = :0 firefox ကုိထပ္႐ိုက္ၿပီး Enter ေခါက္ပါ။ Firefox browser ဟာ Window အသစ္တစ္ခုနဲ႔ ေပၚလာပါမယ္။
Bash Command line နဲ႔ အရမ္းႀကီး မရင္းႏွီးဘူးဆုိရင္ Windows Command prompt သံုးဖူးတဲ့ အေတြ႕ အႀကံဳရွိဖုိ႔လိုပါတယ္။ Bash ရဲ႕ အသံုးအဝင္ဆံုး Command ေတြကို Windows Commad က ေခၚယူလုိ႔ရပါတယ္။ Default အေနနဲ႔ Windows Bash Shell app ဟာ Linux Desktop graphical application ေတြနဲ႔ တြဲၿပီးအလုပ္မလုပ္ႏိုင္ပါဘူ
ပထမဆံုး Windows 10 ေပၚမွာ Linux တင္ၿပီး သံုးဖုိ႔အတြက္ Windows 10 Anniversary Update လုိပ တယ္။ Windows 7 နဲ႔ Windows 10 ကိုကြန္ပ်ဴတာထဲမွာ တရားဝင္ထည့္ဝယ္တဲ့သူေတြက Windows 10 Anniversary Update ကုိ ခ်က္ျခင္း download ခ်ဖုိ႔ အခြင့္အေရးရပါမယ္။ တရားမဝင္သံုးသူေတြက Anniversary Update ဆုိင္ေပၚေရာက္တဲ့အထိ ေစာင့္ရပါလိမ့္မယ္။ Windows 10 Anniversary update (build 14316 ကေန ေနာက္ပိုင္း) ကုိ တရားဝင္ယူခြင့္ရေပမယ့္ မရွိေသးတဲ့လူေတြက start menu မွာ Windows update ကုိ႐ိုက္ထည့္ရပါမယ္။ ၿပီးရင္ chek for updates ကို ေရြးရပါမယ္။ ၿပီးရင္ learn more မွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါမယ္။ သူက Looking for more information aboult lastet updates ေခါင္းစဥ္ေအာက္ မွာရွိပါတယ္။ ၿပီးရင္ Get the Anniversary update now ကုိ ႐ိုက္ရပါမယ္။ လက္ရွိအေနအထားအရ ပင္လယ္ေကြ႕သား မုိဘုိင္းအင္တာနက္နဲ႔ခ်ိတ္ၿ
Anniversary Update install လုပ္ၿပီးၿပီဆုိရင္ start menu ထဲမွာ setting ကုိ ႐ိုက္ထည့္ပါမယ္။ ၿပီးရင္ app ကို ဖြင့္ပါမယ္။ အဲဒီေနရာကေနၿပီး update and security ေနရာမွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါမယ္။ ၿပီးရင္ for developers ကုိ ကလစ္ဆက္ၿပီး ႏွိပ္ပါမယ္။ အဲဒီေနာက္မွာ Developer mode ကုိ ေရြးပါမယ္။ pop-up box တက္လာရင္ yes ကုိ ႏွိပ္ပါမယ္။ ဒီလိုႏွိပ္လုိက္ရင္ developer mode packae ကုိ install လုပ္ၿပီး activate လုပ္ေပးပါမယ္။ ဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ control panel ကုိ ဖြင့္ပါ။ Programs ကတစ္ဆင့္ Turn Windows fearture on and off ကုိ သြားပါ။ Windows sub system for linux (Beta) ေဘးက ေလးေထာင့္ကြက္ထဲမွာ အမွန္ျခစ္ေပၚေအာင္ လုပ္ေပးပါ။ ၿပီးရင္ OK မွာ ကလစ္ႏွိပ္ပါ။ Windows ကုိ Restart လုပ္ေပးဖုိ႔ Pop-up box ေပၚလာရင္ Restart now ကုိ ေရြးေပးပါ။
ကြန္ပ်ဴတာ တစ္ေက်ာ့ျပန္ပြင့္လာၿပီဆုိရ
Start menu မွာ Bash လုိ႔ ႐ိုက္ထည့္ပါ။ ၿပီးရင္ Bash on ubuntu on windows ကုိ ေရြးပါ။ Bash Shell ဟာ ubuntu ထဲမွာ အလုပ္လုပ္သလိုပဲ Windows ထဲမွာအလုပ္လုပ္ပါလိမ့္မယ္။ admin အခြင့္အေရးရထားၿပီျဖစ္လို႔ Command line ေတြ ႐ိုက္ထည့္တဲ့အခါ ေရွ႕မွာ sudo(super user) ကို ႐ိုက္ထည့္ေပးစရာ မလုိပါဘူး။ cd (change directory) အပါအဝင္ သံုးေနက် Linux bash command ေတြသံုးႏိုင္ပါၿပီ။ LS (list ) mv (more) နဲ႔ cp (copy) ဆုိတဲ့ command ေတြကိုလည္း သံုးႏိုင္ပါမယ္။ Windows file system ဆီသြားခ်င္ရင္ cd/mnt/c လို႔႐ိုက္ၿပီး enter ေခါက္ပါ။ Bash မွာ စာလံုး အႀကီးအေသးေရြးတဲ့ (Case-sensitive) ျဖစ္တယ္ဆုိတာ သတိထားရပါမယ္။ စာလံုးေတြကို တိတိက်က် ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။
ၿပီးရင္ Ls ႐ိုက္ထည့္ၿပီး Enter ေခါက္ပါ။ Bash က directory content ေတြကို ျပေပးပါမယ္။ ကိုယ္သြားခ်င္တဲ့ sulo-directory ကုိ တိတိက်က် သိမယ္ဆုိရင္
(ဥပမာ users) cd users လုိ႔႐ိုက္ထည့္ၿပီး enter ေခါက္ရပါမယ္။ Directory ေျပာင္းခ်င္တဲ့အခါတိုင္း cd ကုိ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။ Directory အသစ္ ဖန္တီးမယ္ဆုိရင္ mkdir ကုိ သံုးရပါမယ္။ rm ကေတာ့ mkdir သံုးၿပီး ဖန္တီးတဲ့ဖုိင္ေတြကို ဖ်က္ဖုိ႔ျဖစ္ပါတယ္။ text editor ကုိသံုးမယ္ဆုိရင္ vi ဒါမွမဟုတ္ nano ကုိ႐ိုက္ထည့္ၿပီး enter ေခါက္ပါ။ history ကေတာ့ လတ္တေလာ သံုးခဲ့တဲ့ Bash commands ေတြရဲ႕ history ကို ျပေပးပါမယ္။ wget က web server ထဲက content ေတြ retrieve လုပ္ရာမွာ အစြမ္းထက္တဲ့ tool ျဖစ္ပါတယ္။ wget အေၾကာင္းသိခ်င္ရင္ wget - help လုိ႔ ႐ိုက္ထည့္ေပးရပါမယ္။ ဒါဆုိရင္ သံုးလို႔ရတဲ့ command အျပည့္အစံုစာရင္းကို Bash က ျပေပးပါမယ္။
NetGuide Journal (Every Wednesday)
https://www.facebook.com/
www.pyaephyo.com
